DNA ve Genetik Kod
DNA ve Genetik Kod
DNA’nın yapısı ve özellikleri
DNA hücreyi yöneten dev moleküldür. DeoksiriboNükleikAsit kısaltması olarak DNA kullanılır.
Hücre içinde solunum, beslenme, üreme, boşaltım gibi yaşamsal faaliyetleri yönetir.
Kalıtsal bilgilerimizin bulunduğu büyük bir kütüphanedir.
DNA’nın yapısı ile ilgili olarak ilk modeli oluşturan kişiler James Watson ve Francis Crick‘tir.
Hücre içinde solunum, beslenme, üreme, boşaltım gibi yaşamsal faaliyetleri yönetir.
Kalıtsal bilgilerimizin bulunduğu büyük bir kütüphanedir.
DNA’nın yapısı ile ilgili olarak ilk modeli oluşturan kişiler James Watson ve Francis Crick‘tir.
Kalıtsal yapıların basitten karmaşığa (küçükten büyüğe) doğru sıralanışı şu şekildedir.
Organik Baz —–> Nükleotit ——-> Gen ——> DNA ——-> Kromozom
Not: Kolay hatırlanması amacıyla büyükten küçüğe KeDiGeN (Kromozom-DNA-Gen-Nükleotit) olarak şifrelenilebilir.
DNA’nın yapısı nükleotitlerden oluşur. Nükleotid yapı birimidir.
Bir nükleotidin yapısında da organik baz, deoksiriboz şekeri ve fosfat bulunur.
DNA’nın yapısında dört farklı organik baz vardır. Bunlar Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S veya C) dir. Bir nükleotidin ismi organik baza göre söylenir.
Bir nükleotidin yapısında da organik baz, deoksiriboz şekeri ve fosfat bulunur.
DNA’nın yapısında dört farklı organik baz vardır. Bunlar Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S veya C) dir. Bir nükleotidin ismi organik baza göre söylenir.
Nükleotidin adı içerisindeki organik baza göre isimlendirilir. Nükleotidin yapısında Adenin organik bazı varsa Adenin nükleotid adı verilir.
Fosfat + Şeker + Adenin ——-> Adenin Nükleotid
- DNA’da nükleotidler ikili sarmal yapı oluştururlar.
- Şekli sarmal merdivene benzer.
- Bu çift sarmallı yapıda Adenin Nükleotidinin karşısına Timin, Guanin Nükleotidinin karşısına Sitozin gelir.
- DNA molekülünü oluşturan zincirler arasında zayıf hidrojen bağı bulunur.
- Adenin ile Timin arasında ikili, Guanin ile Sitozin arasında üçlü bağ bulunur.
- Bir DNA zincirinde Adenin Nükleotidi sayısı Timin Nükleotidi sayısına, Guanin Nükleotidi sayısı Sitozin Nükleotidi sayısına eşittir.
- DNA zincirinde Fosfat, toplam baz sayısı ve şeker sayıları birbirine eşittir.
Kromozom
Genetik özelliklerimiz hücre çekirdeğinde bulunan kromozomlarda taşınır. Her türün kendine ait kromozom sayısı vardır. (Aynı türde kromozom sayısı değişmez.) İnsanlarda kromozom sayısı 2n=46 dır. Bu kromozomların n=23 tanesi anneden, n=23 tanesi babadan gelir.
Bazı canlıların Kromozom sayısı
| Tür | Kromozom Sayısı |
|---|---|
| İnsan | 46 |
| Moli Balığı | 46 |
| Soğan | 16 |
| Güvercin | 16 |
| Eğrelti otu | 500 |
| Solucan | 2 |
Uyarı:
1. Kromozom sayısının fazla olması bir canlının gelişmişliğini göstermez. Eğrelti otunun 500 kromozomu olması insanlardan gelişmiş olduğunu göstermez.
1. Kromozom sayısının fazla olması bir canlının gelişmişliğini göstermez. Eğrelti otunun 500 kromozomu olması insanlardan gelişmiş olduğunu göstermez.
2. Kromozom sayısının vücut büyüklüğü ile ilişkisi yoktur. Filin kromozom sayısı 56, serçenin kromozom sayısı 60 dır.
3. Kromozom sayısının aynı olması canlılar arasında akrabalık olduğunu göstermez. İnsan ve moli balığının kromozom sayısı 46 dır. Aralarında bir benzerlik yoktur.
DNA’nın Kendini Eşlemesi
Hücre bölünmeye başlamadan önce kendini eşler. Bu sayede DNA iki katına çıkmış olur. Önce çift zincirli yapı ortadan ikiye ayrılır. Sitoplazmada bulunan serbest nükleotidler ayrılan zincirlerin karşısına uygun olacak şekilde yerleşir. Eşler tamamlandıktan sonra iki DNA oluşmuş olur.
Bilgi:
* Dünyadaki bütün insanların DNA’ları % 99,5 aynıdır. Geriye kalan fark insanların farklı özellikte olasını sağlar.
* Bütün canlıların yönetici molekülleri vardır. Bu yönetici molekül insan, hayvan ve bitkilerde DNA, bazı mikroskobik canlılarda da RNA’dır
* Canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni DNA molekülündeki Nükleotid sayısı ve dizilişinin farklı olmasından kaynaklanır.
* Dünyadaki bütün insanların DNA’ları % 99,5 aynıdır. Geriye kalan fark insanların farklı özellikte olasını sağlar.
* Bütün canlıların yönetici molekülleri vardır. Bu yönetici molekül insan, hayvan ve bitkilerde DNA, bazı mikroskobik canlılarda da RNA’dır
* Canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni DNA molekülündeki Nükleotid sayısı ve dizilişinin farklı olmasından kaynaklanır.
Mutasyon
DNA üzerinde meydana gelen ani değişikliklere mutasyon denir. DNA’nın yapısının değişmesi şu şekilde olur.
– Bazı nükleotidlerin kaybolması
– DNA’nın parçasının kopması
– Bazı nükleotidlerin kaybolması
– DNA’nın parçasının kopması
Mutasyona sebep olan faktörler
1. Zararlı ışınlar (X ışını, gama ışını morötesi (ultraviyole) ışınlar)
2. Kimyasal maddeler ( Katkı maddeleri, cıva, ilaçlar (Antibiyotik vb.), DDT)
3. Aşırı sıcaklık
4. Alkol, Sigara ve Uyuşturucu
1. Zararlı ışınlar (X ışını, gama ışını morötesi (ultraviyole) ışınlar)
2. Kimyasal maddeler ( Katkı maddeleri, cıva, ilaçlar (Antibiyotik vb.), DDT)
3. Aşırı sıcaklık
4. Alkol, Sigara ve Uyuşturucu
Mutasyon vücut hücresinde meydana geldiğinde yalnızca o canlıyı ilgilendirir.
Eğer üreme hücrelerinde mutasyon oluştu ise sonraki nesle aktarılır.
Mutasyonlar yararlı ve zararlı olabilir. Bitki tohumlarında meydana gelen mutasyon ile daha fazla ürün vermesi sağlanabilir.
Mutasyonların çok büyük bir kısmı ise zararlıdır. Kanser, altı parmaklılık, eksik organlı doğma, gelişim bozuklukları, albinoluk, hemofili, down sendromu, orak hücreli anemi, Van kedisinin farklı renkli gözlü olması mutasyondan kaynaklanır.
Eğer üreme hücrelerinde mutasyon oluştu ise sonraki nesle aktarılır.
Mutasyonlar yararlı ve zararlı olabilir. Bitki tohumlarında meydana gelen mutasyon ile daha fazla ürün vermesi sağlanabilir.
Mutasyonların çok büyük bir kısmı ise zararlıdır. Kanser, altı parmaklılık, eksik organlı doğma, gelişim bozuklukları, albinoluk, hemofili, down sendromu, orak hücreli anemi, Van kedisinin farklı renkli gözlü olması mutasyondan kaynaklanır.
Yorumlar
Yorum Gönder